Amfetamine
Herkenning
De verschijnselen van intoxicatie met amfetamine, dat een dopamine uitstoot veroorzaakt, zijn vergelijkbaar met die ten gevolge van cocaïne, dat de heropname van dopamine remt. Het is bedoeld als upper en zo werkt het ook bij de meeste mensen. Alleen bij mensen die van zichzelf al hyperactief zijn werkt het paradoxaal kalmerend en concentratie bevorderend. Hierover meer bij de behandeling van aandachtstekortstoornissen. Intoxicatie gaat gepaard met psychische en lichamelijke verschijnselen. Zo kan er euforie, verhoogde waakzaamheid, overgevoeligheid met spanning en boosheid zijn. Het oordeelsvermogen verandert (in ongunstige zin) en er kunnen stereotype bewegingen optreden. Daarnaast zijn er de invloed op het hartritme, pupilverwijding, bloeddrukschommelingen, zweten, misselijkheid, onrust, spierzwakte, verwardheid, epileptische aanvallen, bewegingsstoornissen, krampen en coma beschreven na amfetaminegebruik. Afhankelijkheid van amfetamine kan snel optreden en uit zich in het niet meer kunnen volhouden van sociaal en beroepsmatig functioneren. Om hetzelfde gevoel te krijgen moet steeds meer van de stof worden genomen. Lichamelijk kan dit leiden tot enorm gewichtsverlies, psychisch tot paranoïde wanen. Amfetamine is meestal na 24 tot 48 uur uitgewerkt. Na het gebruik voelt de persoon een ‘crash’ die gepaard kan gaan met angst en beven. Zware ontstemming, vermoeidheid, nachtmerries, enorm zweten, onstilbare honger en hoofdpijn. Het meest gevaarlijk is nog de depressie die kan optreden met suïcidaliteit. Psychose, stemmingsstoornissen, angststoornissen, slaapstoornissen en delirium kunnen allemaal aan amfetaminegebruik gerelateerd zijn. Hoewel het vaak gebruikt wordt om de seksuele lust te bevorderen leidt regelmatig gebruik vrij snel tot impotentie en orgasmestoornissen.
Achtergrond
Amfetamines werden voor het eerst bereid aan het einde van de 19e eeuw. Een tijd lang werden zij gebruikt als inhaler bij neusverstopping, later werden zij ook ingezet bij de behandeling van depressie, bij Parkinsonisme en bij zeldzame slaapstoornissen. Tegenwoordig zijn amfetamines alleen geregistreed voor de behandeling van aandachtstekortstoornis en depressie. Ook bij overgewicht worden zij als eetlustremmer wel gebruikt, waarschijnlijk is dat een niet zo veilige handelwijze. Op doktersvoorschrift zijn stoffen als methylfenidaat (Ritalin, Concerta) en modafinil (Modiodal) verkrijgbaar. De illegale varianten worden op straat Crystal meth of Speed genoemd. Studenten kunnen er langer mee doorwerken aan hun tentamens, chauffeurs gebruiken het om langere afstanden te kunnen rijden, sporters om hun prestaties te verbeteren. De middelen zijn, zij het in iets mindere mate dan cocaïne, gemeen verslavend. Ice is een synthetisch metamfetamine dat geïnhaleerd, gesnoven of intraveneus gespoten wordt. Het is een populaire drug geworden ondanks de grote gevaren die er aan verbonden zijn.
Behandeling
De behandeling verschilt niet wezenlijk van die van cocaïne misbruik en -afhankelijkheid omdat ook bij amfetamine een sterke craving (trek, zucht) naar het middel ontwikkeld wordt. Op korte termijn kunnen gevaarlijke uitwerkingen (psychose, slaapstoornis e.d.) symptomatisch bestreden worden. De verslavingsbehandeling vereist soms een klinische opname met diverse mogelijkheden tot individuele therapie en/of gezinstherapie. Belangrijk is dat de therapeut de tijd neemt zodat zich een therapeutische relatie kan ontwikkelen, geduld heeft en bereid is de onderliggende depressieve gevoelens en eventuele persoonlijkheidsstoornis te behandelen.