Tabak
Steeds meer mensen willen stoppen met roken. ePsychiater moedigt dit aan. Niet alleen kan roken longkanker en hartklachten veroorzaken zoals het op het pakje staat, roken geeft ook een hoop onrust en speelt misschien een belangrijke rol bij het niet overgaan van angststoornissen en depressies.
Roken is in de loop van de tijd geassocieerd geraakt met jezelf even belonen, eventjes iets gunnen tussendoor. Voor sommigen kan het juist doordat het niet zo gezond is als een beloning werken. Vooral mensen met een hoog afgesteld ideaal zelfbeeld hoor je snoeven over hun rookgedrag, zij koesteren hun zwakheden. Hoe dan ook, op een of andere manier is het systeem in de hersenen dat getriggerd wordt door (uitzicht op) beloning en dat werkt via de dopamine neuronen, betrokken bij de verslaving en de moeilijkheden bij het stoppen.
Stoppen met roken kan van het ene moment op het andere. Er zijn geen gevaarlijke lichamelijke onthoudingsverschijnselen te duchten. Opvallend is, na een paar dagen al, de toegenomen beschikbaarheid van het hemoglobine. Koolmonoxide wordt in de eerste dagen uitgeademd waardoor er meer Hb beschikbaar komt voor zuurstoftransport. Het effect is vergelijkbaar met het effect van trainen op grote hoogte dat topsporters vlak voor een kampioenschap doen. Dit effect dooft gauw uit, maar helpt om de eerste weken door te komen. Er kunnen wel onprettige lichamelijke verschijnselen zijn van nicotine-onthouding maar die zijn meestal mild en duren hooguit een paar dagen. Voor de onthouding van het beloningsgevoel ligt dat anders. Hierdoor ontstaan de psychische ontwenningsverschijnselen en die kunnen behoorlijk heftig zijn.
Stoppen met roken doe je alleen (en altijd: nu). Het verlies verwerken, het rouwen, doe je alleen. Maak je niet afhankelijk van iemand anders die ook wil stoppen en dadelijk weer begint. Je kunt je wel laten bijstaan door een psychiater / psychotherapeut. Aangetoond is dat de kans op succes daarmee aanzienlijk toeneemt.
behandeling
Er is een middel verkrijgbaar dat een milde dopaminerge werking heeft waarmee je de behoefte aan het beloningsgevoel een beetje kunt ondervangen. Het middel heet bupropion en wordt onder de naam Zyban® verkocht. Het wordt niet vergoed door de verzekering, je bent aan de hele behandeling (een week of zes) ongeveer 100 euro kwijt. Begin met een paar dagen 1 tablet (150 mg), daarna twee maal daags een tablet. Na een week kun je moeiteloos ophouden met roken. Gebruik het middel nog vier weken door, verminder het dan gedurende één week tot één tablet per dag en dan kun je er mee stoppen. Voordeel is dat het ook een antidepressief effect heeft. In de Verenigde Staten is het als antidepressivum geregistreerd, in Nederland alleen als hulpmiddel bij behandeling van verslaving.
Pas op wanneer er tevens alcoholverslaving speelt of verslaving aan andere middelen. Mensen die aan schizofrenie lijden of anderszins kwetsbaar zijn voor het krijgen van een psychose moeten vanzelfsprekend terughoudend zijn met middelen die de dopamine-activiteit verhogen. Hen wordt aangeraden alleen in overleg met hun psychiater de stap om te stoppen met roken te zetten. Pas ook op met de combinatie met andere geneesmiddelen. Er kunnen vervelende interacties optreden.
De eerste weken van behandeling met antidepressiva kun je een tijdelijke toename van angst en onrust krijgen. Deze periode is niet zonder risico's. Bij ernstige depressie kan het nodig zijn om langer door te gaan met de medicatie of om over te stappen op een in Nederland geregistreerd antidepressivum (goedkoper).
Er werd uitgezien naar de toepassingsmogelijkheden van de stof rimonabant (dat een tijd op de markt was als Acomplia). Deze stof is een cannabinoid receptor blokker. Inderdaad, de plaats waar cannabis aangrijpt in de hersenen en waar ook de lichaamseigen aan cannabis verwante stoffen zoals anandamide, aangrijpen. Het middel werd ingezet bij de strijd tegen overgewicht, het remde de eetlust enorm maar verminderde ook de craving naar tabak. Wegens het frequent optreden van depressies is het middel uit de handel genomen.
Varenicline (Champix) is een middel dat de nicotinereceptoren stimuleert en dat dus als vervanger van roken kan dienen. Licht problematisch is dat de craving naar beloning toeneemt, niet afneemt in ieder geval. Varenicline komt in tabletten van 0,5 en 1 mg. Een periode van 12 weken wordt aangehouden om het stoppen te ondersteunen.
Stoppen met roken roept zeer veel emoties op. Schuldgevoel over jarenlang roken wordt plotseling actueel en nicotine-onthouding kan somber maken (tot suïcidaal aan toe) dus voor je het weet heb je een depressie te pakken. Depressies zijn goed te behandelen maar daar is tijd voor nodig, zowel met psychotherapie als met medicamenteuze behandeling. Antidepressiva beginnen pas na twee weken te werken. Psychotherapie vereist al gauw tien tot vijftien gesprekken.