Delier en intoxicatie
Herkenning
Delirium is een psychotische stoornis met als belangrijkste kenmerk een gedaald bewustzijn. Aandacht en concentratie zijn verminderd, er kan geen goed beroep worden gedaan op het geheugen omdat de inprenting gestoord is. In tegenstelling tot de psychiatrische ziektebeelden die op deze site besproken worden is delirium niet als een ziekte op zich gezien maar een syndroom, een combinatie van allerlei ziekteverschijnselen. Kenmerkend is dat het vrij snel ontstaat, dat er niet alleen psychotische verschijnselen zijn maar dat ook de stemming labiel kan zijn en het gedrag onrustig, soms "plukkerig". Even snel als het ontstaat kan het verdwijnen wanneer de oorzaak van het delier is achterhaald en een juiste behandeling kan worden ingesteld. De locatie waar de psychose optreedt kan al een aanwijzing zijn, bijvoorbeeld op een intensive care na een operatie, op een afdeling neurologie of interne geneeskunde.
Hetzelfde geld voor intoxicaties. De beelden komen overeen, zij het dat het begrip intoxicatie meestal gebruikt wordt wanneer er van buitenaf een giftige stof in het lichaam is gekomen en bij het delier er intern chemische verstoringen zijn opgetreden. Vaak zijn er internistische en neurologische verschijnselen, bijvoorbeeld uitdroging, tremor (trillen) coördinatiestoornissen, verstoorde oogbewegingen e.d. Het meest bekende delier is wellicht het delirium tremens, het alcohol onthoudingsdelier. Zie verslaving.
Achtergrond
Delier is een zeer veel voorkomend syndroom. 10 tot 15 % van de patiënten die een operatie hebben ondergaan en tot een kwart van de patiënten die op een algemeen interne afdeling zijn opgenomen ontwikkelen verschijnselen van een delirium. Die mensen zijn daar natuurlijk niet voor niets en de interne verstoringen kunnen dus aanleiding geven tot stoornissen in het bewustzijn en psychiatrische verschijnselen, in het bijzonder verwardheid en hallucinaties. Veel AIDS patiënten maken wanneer zij voor een complicatie van hun ziekte zijn opgenomen een periode van delier door. Oudere mensen zijn kwetsbaarder voor het ontwikkelen van een delier. Heel oude mensen kunnen al verward raken doordat zij uit hun vertrouwde omgeving worden gehaald. Ook wordt een belangrijk deel van de delieren veroorzaakt door bijwerkingen van medicijnen, al of niet juist voorgeschreven.
Behandeling
De juiste oorzaak vaststellen is het eerste dat moet gebeuren. Het onderscheid met andere stoornissen in het denken, met ernstige depressie en met dementie is soms niet gemakkelijk. Een veilige omgeving, beschermende maatregelen, zoals iemand bijvoorbeeld niet zomaar op straat te laten lopen, zijn nodig. Vertrouwde personen in de buurt, herkenbare vaste punten om te kunnen oriënteren. Waar mogelijk wordt de oorzaak van het delier weggenomen of bestreden. Bij intoxicatie kunnen, zodra de giftige stof is geïdentificeerd, soms tegengiffen worden toegepast. De psychotische verschijnselen worden vrijwel altijd met het antipsychoticum haloperidol bestreden.