Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis

herkenning

Hoewel veel mensen verlegenheid kennen en zich ook in vreemde situaties onzeker kunnen voelen is het moeilijk voorstelbaar hoe het moet zijn wanneer je dat voortdurend hebt. Mensen met een echte ontwijkende persoonlijkheidsstoornis krijg je niet vaak te zien. Wanneer het een familielid betreft of iemand die je van school of studie kent dan valt op dat diegene nooit mee op stap gaat. Leuk iets nieuws ondernemen, op avontuur uitgaan, een praatje met iemand aanknopen, dat is allemaal niets voor iemand met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis. Nogmaals: het zal niet gauw gebeuren dat je zo iemand echt goed leert kennen. Het erge is dat je waarschijnlijk al lang hebt afgehaakt. Die zegt toch altijd nee, dat is een saaie. Wanneer je merkt dat je niet zo'n zin meer hebt om een bepaald iemand mee te vragen, altijd dat onzekere gedoe, dan heb je misschien te maken met iemand met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis. Wanneer het je lukt om toch nader tot zo iemand te komen dan merk je dat iemands persoonlijkheidsstoornis niets te maken heeft met aardig of niet aardig.

De overgevoeligheid die mensen met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis hebben voor de ongemakkelijke gevoelens die we allemaal kennen, maakt hen vreemd genoeg juist tot moeilijke mensen in de omgang. Het kan als eigenzinnig en dwingend ervaren worden wanneer iemand telkens maar zegt nergens aan mee te willen doen of nergens zin in te hebben. Wanneer het iemand betreft die vrij ver van je staat, een oppervlakkige kennis, dan hoef je daar niet veel zorgen over te hebben. De persoon zal zijn persoonlijkheidsstoornis eer aandoen en je ontwijken. In de omgang met naaste familieleden, goede vrienden of geliefden neem je daar niet graag genoegen mee.

Sommige mensen voelen zich bijzonder aangetrokken tot deze schuchtere mensen. Het zijn de stille wateren die diepe gronden doen vermoeden. En als de fantasie over diepe gronden heeft postgevat dan kan een ontdekkingstocht beginnen naar de persoon achter de stille en ontwijkende verschijning. Het kan bij iemand met een ontwijkende persoonlijkheid wel eens lang kunnen duren voordat je er achter bent dat het stille water toevallig een ondiep plasje was, maar gelukkig kan die ontdekkingstocht ook heel mooi zijn en tot goede relaties leiden.

achtergrond

Zoals deze persoonlijkheidsstoornis is gedefinieerd komt hij relatief vaak voor. Schattingen lopen uiteen van 1 tot 10 procent van de bevolking. Er lijkt een biologische kwetsbaarheid aan ten grondslag te liggen die met het temperament samenhangt. Er is veel overeenkomst met de afhankelijke persoonlijkheidsstoornis. Er kan heimelijk tevens sprake zijn van verslaving aan pijnstillende of kalmerende medicijnen.

behandeling

Of psychotherapie helpt hangt helemaal af van het ontstaan van een goede samenwerkingsrelatie. Angst om afgewezen te worden kan de houding van de patiënt tegenover de therapeut zodanig kleuren dat de patiënt alleen maar bezig is zich zodanig te gedragen dat hij of zij denkt dat de therapeut het goed zal vinden. De therapeut moet zeer voorzichtig zijn dat hetgeen besproken wordt niet opgevat wordt als kritiek of afwijzing. Wanneer de therapeut de patiënt aanmoedigt om meer naar buiten te gaan en zich te begeven in voor hem of haar moeilijke situaties dan houdt dat ook een risico in. Een teleurstelling is namelijk het laatste waarop iemand met een ontwijkende persoonlijkheid zit te wachten.

In groepstherapie kan een patiënt ervaren welke beperkingen de persoonlijkheidsstoornis met zich meebrengt. Het zal moeilijk maar zeer leerzaam zijn dat deze beperkingen niet alleen voor de patiënt gelden, maar ook voor iedereen die de patiënt een warm hart toedraagt. Wanneer iemand met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis leert een beetje op te komen voor zichzelf en merkt dat dit gewaardeerd en beloond word, dan kan het zelfvertrouwen geleidelijk groeien.

Medicijnen tegen angst en depressie spelen bijna vanzelfsprekend een rol omdat angst zo'n belangrijk thema is. Mensen met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis kunnen ook gebaat zijn bij ß-blokkers zoals propranol (Inderal). Deze middelen verminderen de lichamelijke verschijnselen van zenuwachtigheid als trillen, zweten en hartkloppingen. Deze middelen staan bekend om hun gebruik bij podiumangst.

 

Zet een voorzichtige eerste stap, vraag een eConsult !