Cocaïne
Onder invloed zijn (intoxicatie)
Een betere stemming en meer energie, dat zijn de voornaamste effecten en dat is waarom mensen het willen gebruiken. Ontremming, prikkelbaarheid en plotselinge angst kunnen echter ook optreden. Er zijn, net als bij amfetaminemisbruik, ook altijd lichamelijke verschijnselen van intoxicatie. In volgorde van engheid zijn dat: versnelde hartslag en hartritmestoornissen, pupilverwijding, zweten of rillingen, misselijkheid en braken, bewegingsonrust of juist in slow motion gaan, verwardheid, epileptische aanvallen, spierkrampen, abnormale bloeddruk, remming van de ademhaling en coma. Door veelvuldig gebruik (snuiven) beschadigt het neusslijmvlies. De risico's van de andere wijzen van spuiten in een ader zijn: ontsteking van de ader, proppeen schieten in de bloedbaan (embolie), HIV infectie of infectie met een hepatitis virus. Het roken ("free basen" of "crack") kan door de veel sterkere werking van de op deze manier binnengekregen cocaïne leiden tot hersenbloeding, epileptische aanvallen en hartritmestoornissen. Overdosering is dodelijk.
Onthoudingsverschijnselen
De depressie die meestal optreedt na cocaïnegebruik wordt de "crash" genoemd. De stemming is slecht, alles lijkt grauw, er is angst en onrust, vermoeidheid tot uitputting aan toe. Meestal zijn bij matig gebruik deze verschijnselen na anderhalve dag wel verdwenen. Bij cocaïneafhankelijkheid kunnen de verschijnselen als het middel is uitgewerkt veel langer duren. Er zijn beschrijvingen dat mensen maanden aan depressie leden. Hierbij kan ook zelfmoordneiging gaan spelen. De onthouding van cocaïne wordt verder gekenmerkt door een intense zucht (craving, "trek") naar de stof. Door opnieuw te gebruiken ontstaat de afhankelijkheid. Veel gebruikers proberen de onthoudingsverschijnselen tegen te gaan met andere middelen zoals alcohol, angstwerende- en kalmeringsmiddelen (benzodiazepines).
Psychose door cocaïnemisbruik
Paranoïde wanen en hallucinaties komen voor bij 50 procent van alle cocaïnegebruikers. Vaak is er tevens sprake van bewustzijnsstoornissen (delier). De hoge frequentie waarin psychosen optreden weerspiegelt niet alleen het effect van cocaïne zelf maar ook de van te voren bestaande kwetsbaarheid voor psychose van menige gebruiker van deze stof. Ook wordt cocaïne wel in combinatie met anderen middelen gebruikt waardoor het risico op psychose en andere complicaties groter is.
Angst- en stemmingsstoornissen door cocaïnemisbruik
De angststoornissen die aan het gebruik van cocaïne zijn gerelateerd zijn enerzijds de angstverschijnselen tijdens intoxicatie en anderzijds verschijnselen van obsessief compulsieve stoornis, paniekstoornis en fobieën tijdens de periode van onthouding van cocaïne. De stemmingsstoornissen zijn eveneens op deze wijze verdeeld: hypomane en manische verschijnselen tijdens intoxicatie en alle mogelijke verschijnselen van depressie tijdens onthouding.
Andere verschijnselen door cocaïnemisbruik
Seksuele stoornissen ontstaan soms in aansluiting van cocaïnegebruik. Hoewel cocaïne gebruikt wordt als afrodisiacum (potentieverhogend middel) en ook wel om een vertraging in het orgasme te verkrijgen leidt het bij herhaald gebruik vaak tot impotentie. Slaapstoornissen die kunnen voorkomen zijn: slapeloosheid tijdens en kort na gebruik en slaperigheid en onregelmatige slaap bij onthouding.