Opiaten (heroine,morfine)
onder invloed zijn
Zowel opiaten (o.a. morfine, heroïne) als synthetische opiumachtige stoffen, "opioiden" genaamd (o.a. methadon), worden veel misbruikt. Eén procent van de bevolking zou wel eens heroïne geprobeerd hebben, mannen drie maal zo veel als vrouwen. Onder een aanvankelijk verhoogde stemming treden aanpassingsstoornissen op, concentratiestoornissen en geheugenstoornissen. De spraak kan bemoeilijkt zijn en de bewegingen worden trager. Iemand kan na gebruik in slaap vallen of in coma geraken. Klassiek zijn zeer vernauwde ("pinpoint") pupillen. Bij grote overdosis kan echter een pupilverwijding optreden. Sommige mensen ervaren waarnemingsstoornissen na gebruik van opiaten.
onthoudingsverschijnselen
Middelen die snel en kort werken veroorzaken over het algemeen heftiger onthoudingsverschijnselen dat de middelen die lang(-zaam) werken. De verschijnselen treden op na onthouding van langdurig gebruik maar kan ook optreden ten gevolge van toediening van een opiaatantagonist (bijvoorbeeld naloxon). Meestal treedt het volledige beeld van opiaatonthouding alleen op bij mensen met afhankelijkheid die plotseling stoppen. Er kan dan een prikkelbare stemming optreden met misselijkheid en braken, spierkrampen, botpijn, tranende ogen, pupilverwijding, zweten, rillingen met kippenvel, door ontregeling van de temperatuur, buikkrampen, diarree, geeuwen en slapeloosheid. Aan het kippenvel ontleent het syndroom de naam: "cold turkey" Bij iemand die twee weken of langer voortdurend morfine of heroïne heeft gebruikt beginnen de onthoudingsverschijnselen zes tot acht uur na de laatste toediening . De verschijnselen kunnen dagen aanhouden en worden pas geleidelijk minder. Methadon onthoudingsverschijnselen treden later, pas na ongeveer drie dagen op. Zij kunnen tien dagen aanhouden maar zijn over het algemeen milder.
psychose door opiaten
Door gebruik van opiaten en de daar aan verwante stoffen kunnen wanen en hallucinaties optreden. Belangrijk hierbij is dat de verschijnselen niet altijd alleen het gevolg zijn van de intoxicatie maar ook van een al bestaande kwetsbaarheid die door het misbruik tot uiting komt. Het overgrote deel van alle mensen die afhankelijk zijn van opiaten e.d. hebben tevens een ernstige psychiatrische stoornis (schizofrenie, bipolaire stoornis) en/of een persoonlijkheidsstoornis. Tevens gebruiken de meesten ook nog andere verslavende middelen.
angst- en stemmingsstoornissen door opiaten
Zowel manische als depressieve reactie zijn waargenomen bij mensen met misbruik van opiaten of verwante stoffen. Vaak is er sprake van een gemengd beeld van prikkelbaarheid en wisselende stemming. Ook voor angst- en stemmingsstoornissen geldt dat de stoornis er voor het gebruik al was of door het gebruik tot expressie komt.
andere verschijnselen ten gevolgen van opiaten
Overdosering is de meest voorkomende complicatie van het gebruik van opiaten. Er is direct sprake van een noodtoestand die opname in een ziekenhuis nodig maakt. De persoon kan in coma of in shock geraken en het kan zijn dat beademing noodzakelijk is. Toediening van een opiaatantagonist (naloxon) moet herhaaldelijk gebeuren aangezien dit middel slechts zeer kort werkt. Er kunnen daarbij telkens direct onthoudingsverschijnselen optreden! Het gebruik van vuile injectienaalden bij de toediening van heroïne kan leiden tot besmetting met HIV en het hepatitis virus en hoort daarbij tot de grote risico's die aan het intraveneuze gebruik kleven. Pasgeboren baby's van moeders met afhankelijkheid van opiaten krijgen na de geboorte onthoudingsverschijnselen en hebben intensive care nodig.